W przypadku umowy komisu sprzedaży stroną zawartej na rachunek komitenta umowy jest przedsiębiorca prowadzący komis (komisant). Oznacza to, że na nim (a nie na komitencie) spoczywa odpowiedzialność za wady towaru lub za jego niezgodność z umową. Komisant może jednak w pewnych przypadkach ograniczyć swoją odpowiedzialność.
Sprzedaż konsumencka]
Do sprzedaży konsumenckiej, również w ramach komisu, stosuje się przepisy ustawy z 27 lipca 2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. Daje ona konsumentowi dosyć szerokie uprawnienia zastępując funkcjonujące na gruncie rękojmi pojęcie wad rzeczy instytucją niezgodności towaru z umową. W przypadku stwierdzenia takiej niezgodności, konsument może żądać doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów – w takich przypadkach oraz w sytuacji gdy sprzedający nie uczyni zadość tym żądaniom konsument może domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Ustawa ta wprowadza też korzystne domniemanie, dzięki któremu konsument nie musi udowadniać, że niezgodność towaru z umową istniała już w chwili jego wydania, jeżeli została ona wykryta w okresie 6 miesięcy od dnia wydania towaru.
Okres odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu niezgodności towaru z umową co do zasady wynosi dwa lata, jednak w przypadku gdy przedmiotem umowy jest rzecz używana okres ten można skrócić umownie do jednego roku. Z rozwiązania tego mogą zatem korzystać między innymi przedsiębiorcy prowadzący komis.
Sprzedaż na rzecz przedsiębiorcy
Kodeks cywilny w art. 770 przewiduje szczególny przypadek ograniczenia odpowiedzialności za wady rzeczy przez komisanta. Możliwość taka istnieje jednak tylko w przypadku obrotu dwustronnie profesjonalnego, czyli w sytuacji, w której nabywcą jest osoba prawna lub fizyczna zawierająca umowę sprzedaży w celu związanym z działalnością gospodarczą lub zawodową. W większości przypadków przepis ten nie znajdzie zatem zastosowania.
Możliwość ograniczenia odpowiedzialności konsumenta nie dotyczy wszelkich wad. Art. 770 k.c. wyznacza bowiemgranice wyłączenia odpowiedzialności komisanta, którymi są wiedza komisanta oraz rodzaj wady. Komisant nie może wyłączyć swojej odpowiedzialności za wady gdy o nich wiedział lub mógł się z łatwością o nich dowiedzieć. Oznacza to obowiązek zbadania rzeczy przed jej sprzedażą ze szczególną starannością. Należy pamiętać, że należytą staranność komisanta ocenia się uwzględniając podwyższone mierniki należytej staranności (art. 355 § 2 k.c.).
Drugim ograniczeniem przewidzianym w art. 770 k.c. jest rodzaj wady. Komisant może wyłączyć swoją odpowiedzialność tylko za ukryte wady fizyczne i wady prawne. Przyjmuje się, że wadą ukrytą jest taka wada, której nie można było wykryć bez przeprowadzenia specjalistycznych badań. Przykładowo w przypadku gdy przedmiotem komisu jest samochód komisant ma szczególny obowiązek ustalenia, czy dany pojazd nie pochodzi z kradzieży. W tym celu nie wystarczy przyjęcie odpowiedniego oświadczenia od komitenta. Konieczne jest także sprawdzenie pojazdu we własnym zakresie, np. przez zbadanie numerów identyfikacyjnych i dokumentów pojazdu. Jeżeli stwierdzenie ich przerobienia było możliwe dla profesjonalisty bez przeprowadzania specjalistycznych badań to należy przyjąć, że komisant mógł wiedzieć o pochodzeniu pojazdu z kradzieży (wyr. SN z 15 maja 1997 roku, II CKN 168/97). Niedochowaniem należytej staranności przez komisanta będzie także przyjęcie pojazdu od osoby innej niż wymieniona w dowodzie rejestracyjnym. Nie jest wadą ukrytą okoliczność, że kupującemu wydano inną rzecz aniżeli przedmiot transakcji, np. falsyfikat (wyr. SN z 18 listopada 1983 roku, I CR 336/83).
Aby przedsiębiorca prowadzący komis skutecznie wyłączył swoją odpowiedzialność za wady ukryte rzeczy powinien przed zawarciem umowy (zobacz umowa o roboty budowlane wzór) podać ten fakt do wiadomości kupującego. Należy podkreślić, że nie jest wystarczające umieszczenie w lokalu przedsiębiorcy informacji o ograniczeniu odpowiedzialności (nawet w widocznym miejscu). Musi to być bowiem jednostronne oświadczenie komisanta skierowane bezpośrednio do kupującego. Ponieważ oświadczenie należy złożyć jeszcze przed zawarciem umowy, to nie jest wystarczające nawet zamieszczenie takiego postanowienia w umowie sprzedaży.
Umieszczenie odpowiedniej klauzuli w umowie nie jest też zresztą konieczne, jednak praktyczne ze względu na wartość dowodową. Może się też zdarzyć, że oświadczenie o wyłączeniu odpowiedzialności zostanie wprowadzone do ogólnych warunków umów danego przedsiębiorcy. W tej sytuacji będzie skuteczne, o ile zgodnie z wymogami Kodeksu cywilnego ogólne warunki umów zostaną przedstawione klientowi przed zawarciem umowy.
Komisant może także zwolnić się z odpowiedzialności za wady rzeczy na zasadach ogólnych. Zgodnie z art. 557 k.c. można się zwolnić z odpowiedzialności za wady rzeczy sprzedanej wykazując, że kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy (w przypadku rzeczy oznaczonych co do tożsamości) bądź w chwili wydania rzeczy (w przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku). Również w przypadku sprzedaży konsumenckiej komisant nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący w chwili zawarcia umowy o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć.
Do sprzedaży konsumenckiej, również w ramach komisu, stosuje się przepisy ustawy z 27 lipca 2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. Daje ona konsumentowi dosyć szerokie uprawnienia zastępując funkcjonujące na gruncie rękojmi pojęcie wad rzeczy instytucją niezgodności towaru z umową. W przypadku stwierdzenia takiej niezgodności, konsument może żądać doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów – w takich przypadkach oraz w sytuacji gdy sprzedający nie uczyni zadość tym żądaniom konsument może domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Ustawa ta wprowadza też korzystne domniemanie, dzięki któremu konsument nie musi udowadniać, że niezgodność towaru z umową istniała już w chwili jego wydania, jeżeli została ona wykryta w okresie 6 miesięcy od dnia wydania towaru.
Okres odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu niezgodności towaru z umową co do zasady wynosi dwa lata, jednak w przypadku gdy przedmiotem umowy jest rzecz używana okres ten można skrócić umownie do jednego roku. Z rozwiązania tego mogą zatem korzystać między innymi przedsiębiorcy prowadzący komis.
Sprzedaż na rzecz przedsiębiorcy
Kodeks cywilny w art. 770 przewiduje szczególny przypadek ograniczenia odpowiedzialności za wady rzeczy przez komisanta. Możliwość taka istnieje jednak tylko w przypadku obrotu dwustronnie profesjonalnego, czyli w sytuacji, w której nabywcą jest osoba prawna lub fizyczna zawierająca umowę sprzedaży w celu związanym z działalnością gospodarczą lub zawodową. W większości przypadków przepis ten nie znajdzie zatem zastosowania.
Możliwość ograniczenia odpowiedzialności konsumenta nie dotyczy wszelkich wad. Art. 770 k.c. wyznacza bowiemgranice wyłączenia odpowiedzialności komisanta, którymi są wiedza komisanta oraz rodzaj wady. Komisant nie może wyłączyć swojej odpowiedzialności za wady gdy o nich wiedział lub mógł się z łatwością o nich dowiedzieć. Oznacza to obowiązek zbadania rzeczy przed jej sprzedażą ze szczególną starannością. Należy pamiętać, że należytą staranność komisanta ocenia się uwzględniając podwyższone mierniki należytej staranności (art. 355 § 2 k.c.).
Drugim ograniczeniem przewidzianym w art. 770 k.c. jest rodzaj wady. Komisant może wyłączyć swoją odpowiedzialność tylko za ukryte wady fizyczne i wady prawne. Przyjmuje się, że wadą ukrytą jest taka wada, której nie można było wykryć bez przeprowadzenia specjalistycznych badań. Przykładowo w przypadku gdy przedmiotem komisu jest samochód komisant ma szczególny obowiązek ustalenia, czy dany pojazd nie pochodzi z kradzieży. W tym celu nie wystarczy przyjęcie odpowiedniego oświadczenia od komitenta. Konieczne jest także sprawdzenie pojazdu we własnym zakresie, np. przez zbadanie numerów identyfikacyjnych i dokumentów pojazdu. Jeżeli stwierdzenie ich przerobienia było możliwe dla profesjonalisty bez przeprowadzania specjalistycznych badań to należy przyjąć, że komisant mógł wiedzieć o pochodzeniu pojazdu z kradzieży (wyr. SN z 15 maja 1997 roku, II CKN 168/97). Niedochowaniem należytej staranności przez komisanta będzie także przyjęcie pojazdu od osoby innej niż wymieniona w dowodzie rejestracyjnym. Nie jest wadą ukrytą okoliczność, że kupującemu wydano inną rzecz aniżeli przedmiot transakcji, np. falsyfikat (wyr. SN z 18 listopada 1983 roku, I CR 336/83).
Aby przedsiębiorca prowadzący komis skutecznie wyłączył swoją odpowiedzialność za wady ukryte rzeczy powinien przed zawarciem umowy (zobacz umowa o roboty budowlane wzór) podać ten fakt do wiadomości kupującego. Należy podkreślić, że nie jest wystarczające umieszczenie w lokalu przedsiębiorcy informacji o ograniczeniu odpowiedzialności (nawet w widocznym miejscu). Musi to być bowiem jednostronne oświadczenie komisanta skierowane bezpośrednio do kupującego. Ponieważ oświadczenie należy złożyć jeszcze przed zawarciem umowy, to nie jest wystarczające nawet zamieszczenie takiego postanowienia w umowie sprzedaży.
Umieszczenie odpowiedniej klauzuli w umowie nie jest też zresztą konieczne, jednak praktyczne ze względu na wartość dowodową. Może się też zdarzyć, że oświadczenie o wyłączeniu odpowiedzialności zostanie wprowadzone do ogólnych warunków umów danego przedsiębiorcy. W tej sytuacji będzie skuteczne, o ile zgodnie z wymogami Kodeksu cywilnego ogólne warunki umów zostaną przedstawione klientowi przed zawarciem umowy.
Komisant może także zwolnić się z odpowiedzialności za wady rzeczy na zasadach ogólnych. Zgodnie z art. 557 k.c. można się zwolnić z odpowiedzialności za wady rzeczy sprzedanej wykazując, że kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy (w przypadku rzeczy oznaczonych co do tożsamości) bądź w chwili wydania rzeczy (w przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku). Również w przypadku sprzedaży konsumenckiej komisant nie odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, gdy kupujący w chwili zawarcia umowy o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć.
22-05-18 07:01
